POSKLEJANE MIASTO//THE CUT-AND-PASTE CITY

Warszawa składa się z wielu warstw. Co kilka, kilkadziesiąt lat, przybywa nowa, któraś jest niszczona, któraś odsłaniana. Despoci i przedsiębiorcy, komuniści i faszyści, moderniści i konserwatyści - wszyscy kształtowali to dziwne miasto. Pionierska werwa, duch zmiany i przedsiębiorczości, przyciągają tu od wieków ambitnych, zdolnych i energicznych ludzi z całej Polski.

Warsaw is made up of many different layers. From time to time, a layer is added, another layer is destroyed, and when the dust settles, yet another one is re-discovered. Dictators, businessmen, communists, fascists, modernists and conservatives all shaped this strange town in one way or another. The pioneering spirit of Warsaw, the aura of change and entrepreneurial mettle, has always drawn energetic people from all over the country to Warsaw.

Boisko przy ulicy Foksal / Playing field at Foksal St.
fot. Marta Zasępa

Niemniej ważna niż substancja, jest w Warszawie pustka. Pustka po wyburzonych budynkach, wysiedlonych mieszkańcach, zaniechanych planach, niespełnionych ambicjach. Architekt Darek Hyc powiedział kiedyś: "Najbardziej lubię Warszawę jako miejsce, gdzie bardzo dużo może się zdarzyć. Lubię ją za to, co się stanie." Stan zaniechania i niedokończenia sprawił też, że Warszawa jest jedną z najbardziej zielonych metropolii. Dwumilionowe miasto można przejść właściwie nie wychodząc z parku, a środkiem leniwie płynie nieuregulowana rzeka. Tu znajdziesz ekskluzywny klub na ostatnim piętrze komunistycznego bloku, wielkie targowisko na stadionie, metro prowadzące do lasu, sztuczną palmę na głównym skrzyżowaniu i giełdę papierów wartościowych w dawnej siedzibie partii komunistycznej.

Aby pojąć i rozsmakować się w eklektycznym miejskim koktajlu trzeba mieć dobrego przewodnika. Jeśli nie masz tu przyjaciół, którzy zaprowadzą cię do klubów rozsianych po zaskakujących miejscach, do galerii w prywatnych mieszkaniach, pokażą bramy i podwórka, możesz być zawiedziony, bo to co najciekawsze kryje się często za fasadami. Dlatego przygotowaliśmy "Notes z Warszawy - Notes from Warsaw", a w nim to, czego nie znajdziecie w oficjalnych przewodnikach. Oto klucze do miasta, mamy nadzieję, że nigdy nie będziecie chcieli ich zwrócić.

Budynek przy parku Morskie Oko / Building near the Morskie Oko park
fot. Marta Zasępa

No less important than the substance of the city, is the vast emptiness. The city is pockmarked by demolished buildings, destroyed communities, cancelled plans, and unfulfilled ambitions. The architect Darek Hyc once said: "I like Warsaw the most for all the things that could have happened or could happen, for its future." The unfinished buildings and abandoned projects mean that Warsaw is one of the greenest cities in the world. You can walk across this city of 2 million without ever really leaving a park. Splitting the city in half is a lazily flowing unregulated river. In Warsaw you can find exclusive night clubs on the top floor of communist-era tower blocks, an Asian bazaar in a soccer stadium, a one-line underground that terminates in a forest, a faux-palm tree in the center of a downtown intersection, and a stock market in the former communist-party headquarters.

However, you need a good guide to appreciate fully the taste of this eclectic urban cocktail. Without a friend to take you to the clubs scattered in the most surprising of places, to the galleries in the private apartments, to the courtyards and backyards…you might end up a bit disappointed. In Warsaw the best is often hidden behind the scenes. We have put together this edition of Notes from Warsaw to bring you everything you won’t find in the conventional guide books. You’ve got the keys to the city, and we hope you won’t ever want to give them back.



WARSZAWA / WARSAW:

• ludność w granicach adm.: 1,7 miliona
  
• aglomeracja (metro area): 2,5-3,0 miliona (zależnie od źródła i przyjętego klucza)
  
• największe miasto i stolica Polski

• population - city: 1.7 million
  
• metro area: 2.5-3.0 million (depending on source and scope)
• Poland’s capital and the largest city

HISTORIA W WIELKIM SKRÓCIE
Warszawa została założona w XIV wieku jako niewielka osada handlowa nad rzeką (jej zasięg wyznacza dziś Stare Miasto). W XVI wieku jej znaczenie polityczne wzrosło, gdy dzięki centralnemu położeniu wyznaczono tu miejsce, w którym szlachta zbierała się by wybrać króla (tron nie był dziedziczony). W 1596 król Zygmunt III Waza (z pochodzenia Szwed) przeniósł tu z Krakowa swój dwór i tę datę uznaje się za moment przeniesienia do Warszawy stolicy Polski. Pod koniec XVIII wieku Warszawa przeżyła rozkwit kulturalny i gospodarczy, a w 1791 uchwalono tu pierwszą europejską konstytucję (drugą na świecie po amerykańskiej), ale wkrótce nastąpiły rozbiory Polski i miasto przypadło najpierw Prusom, a w latach 1815-1916 podlegało Rosji. Mimo represji politycznych nastąpił wtedy najszybszy rozwój Warszawy związany z rewolucją przemysłową. W przeddzień I wojny światowej Warszawa po raz pierwszy osiągnęła milion mieszkańców. W 1918 r. stała się na powrót stolicą niepodległej Polski i rozpoczęto przebudowę industrialnego boomtown w monumentalną metropolię. Plany pokrzyżowała II wojna światowa. Zniszczeniu uległo ok. 80 % zabudowy, a ludność skurczyła się z 1,2 miliona w 1939 do 120 tysięcy w 1945 roku.


BRIEF HISTORY
Warsaw was founded in the 14th century as a small commercial community by a river (more or less within the boundaries of the current Old Town). The city’s political importance grew in the 16th century when it was designated the site where the nobles assemble to chose the king (Poland’s throne was elected, not inherited). In 1596 Sigismund III Vasa (a Swede by descent) moved his court from Cracow to Warsaw, and this was taken to mean the capital moved as well. The late 18th century was Warsaw’s golden age, and in 1791 Warsaw was where the 1st written European constitution (and the second in the world after the American constitution) was drafted. The neighbors were not too happy about this, and Poland got divided up; Warsaw was incorporated into Prussia, and then from 1815-1916 was in the Russian Empire. In spite of political repression, Warsaw experienced considerable development during the industrial revolution, and by WWI had in excess of 1 million inhabitants. In 1918 Warsaw was again the capital city of independent Poland and started its transformation into an industrial boomtown and a monumental metropolis. WWII got in the way, as did 80% of the city’s buildings, which were subsequently destroyed, and the population dropped from 1.2 million in 1939 to 120,000 in 1945.